Innovaties en toekomstige ontwikkelingen

Als wegbeheerder met een groot VRI-areaal houdt gemeente Den Haag de technologische innovaties en de landelijke en Europese ontwikkelingen daaromtrent nauwgezet in de gaten. VM vertegenwoordigt gemeente Den Haag op landelijke overlegtafels, zoals het G4-overleg, de thematafel (i)VRI en de coördinatiegroep en het DO van het LVMB (Landelijk VerkeersManagement Beraad). Deelname aan deze landelijke gremia dient in hoofdzaak twee doelen: op de hoogte blijven van de ontwikkelingen die spelen en beoordelen of de toepassing ervan meerwaarde heeft voor gemeente Den Haag. Daarnaast brengt gemeente Den Haag ook graag de eigen kennis in om andere wegbeheerders te helpen. Op het moment van schrijven van deze Nota VRI speelt een aantal zaken dat hier de aandacht vraagt.

Toepassing van de iVRI

In de bestuurlijke overleggen eind 2019 voor het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (BO-MIRT), hebben de Minister van I&W en haar collega-bestuurders van provincies en gemeenten afgesproken (inspanningsverplichting) dat elk nieuw verkeerslicht in Nederland een iVRI wordt. De iVRI biedt de mogelijkheid om gebruik te maken van communicatie tussen de iVRI en individuele voertuigen op de weg. Hierdoor ontstaan ‘connected’ diensten, zoals het prioriteren van bepaalde doelgroepen en het informeren van weggebruikers over verkeerslichten.

Verder bieden iVRI’s de mogelijkheid voor serviceproviders om apps te ontwikkelen die communiceren met de iVRI en die bijvoorbeeld mensen met een beperking helpen met oversteken. Te denken valt aan het indrukken van de drukknop via de app of groenverklikking via een trilsignaal. Maar ook het aanvragen van (extra) groen bij iVRI’s kan door middel van een app op smartphones plaatsvinden. Dergelijke apps zijn nu nog niet beschikbaar, maar het is denkbaar dat ergens de komende jaren dit soort ontwikkelingen op gang komen.

Voor gemeente Den Haag staat op dit moment vast dat de kosten-baten-verhouding uit balans is, waardoor op het moment van schrijven alleen iVRI-ready automaten worden geplaatst. iVRI-ready automaten hebben geen koppeling aan het landelijk dataplatform UDAP en geen topologiebestanden. Gemeente Den Haag volgt het LVMB standpunt waarin wordt gekozen om te ‘organiseren om te versnellen’ als het gaat om verdere uitrol en doorontwikkeling van de iVRI. Dit betekent dat wordt ingezet op het samenwerken aan oplossingen voor de huidige (financiële en organisatorische) problematiek. Een toelichting hierop is te vinden in Vergaderstuk-1238_1.

Wijziging van de maximumsnelheid binnen steden van 50 naar 30 km/uur

Gebiedsontsluitingswegen (GOW) in Den Haag hebben een verkeersfunctie: er is een scheiding van verkeerssoorten en de maximumsnelheid is 50 km/uur. In de praktijk zijn er ook wegen die zowel een verkeersfunctie als een verblijfsfunctie hebben, waarbij het niet altijd mogelijk is een GOW veilig als 50 km/uur-weg in te richten (met bijvoorbeeld vrij liggende fietspaden). Daarmee ontstaat de gebiedsontsluitingsweg met 30 km/uur (GOW30).

In de CROW-publicatie Handreiking voorlopige inrichtingskenmerken GOW30 zijn de (voorlopige) richtlijnen met betrekking tot de inrichting van GOW30 wegen beschreven. Daarin staat dat kruispunten bij voorkeur worden vormgegeven als rotonde, maar dat verkeerslichten worden toegepast als de verkeersafwikkeling daarom vraagt.

De introductie van GOW30, waarbij de snelheidslimiet wordt gewijzigd van 50 naar 30 km/uur, leidt niet zonder meer tot het verwijderen van verkeerslichten. Op de wegen die als GOW30 worden aangewezen, gaat gemeente Den Haag de bestaande VRI’s heroverwegen, of eventueel anders inrichten. In ieder geval worden bij de VRI’s die straks langs GOW30 wegen komen te staan alle instellingen (zoals ontruimingstijden, geeltijden en overige relevante parameterinstellingen) gecontroleerd. Het herberekenen van ontruimingstijden, volgens de vigerende CROW-richtlijn Ontruimings- en intergroentijden verkeersregelinstallaties is daarbij vanuit juridisch oogpunt noodzakelijk.

Wachttijdvoorspellers voor fietsers

Een wachttijdvoorspeller bestaat uit een verkeerslantaarn met een bijbehorende wachttijdindicator en een voorspellings-algoritme in het verkeersregelprogramma. Een wachttijdvoorspeller heeft tot doel om het langzaam verkeer te informeren over de registratie van een aanvraag (wachtsignaal) en de resterende wachttijd. Toepassing van een wachttijdvoorspeller verhoogt het comfort. Met wachttijdvoorspellers wordt het langzaam verkeer geïnformeerd hoe lang er maximaal gewacht moet worden.

Gemeente Den Haag is lange tijd terughoudend geweest met het toepassen van wachttijdvoorspellers voor fietsers. Door de vele OV-bewegingen met prioriteit op geregelde kruispunten wordt de betrouwbaarheid van de wachttijdvoorspeller beïnvloed, Op het moment van schrijven wordt een pilot uitgevoerd met wachttijdvoorspellers voor fietsers en als deze pilot positief uitvalt, wordt overwogen om de gehanteerde wachttijdvoorspeller tot standaard te verheffen. De gedachte is dan om standaard wachttijdvoorspellers toe te gaan passen op belangrijke fietsroutes in Den Haag (hoofd- en sterfietsroutes). De randvoorwaarden en condities ten aanzien van het gebruik van wachttijdvoorspellers zijn te vinden in het document 20191125 Toepassing wachttijdvoorspellers gemeente Den Haag.

Aftellers voor autoverkeer

De gemeente heeft een pilot uitgevoerd met zogenaamde ‘3-2-1 aftellers’ op het Willem Witsenplein (K069). Dit zijn aftellers die in het gele licht de laatste drie seconden aftellen voordat de groenfase begint. Conclusie van deze proef was dat de komende tijd in ieder geval geen ‘3-2-1 aftellers’ toegepast worden in Den Haag. Onderbouwing van dit besluit is terug te vinden in het document Memo uitrol 3-2-1 afteller 20230412.

Invoering KAR voor hulpdiensten

In Den Haag worden hulpdienstvoertuigen bij de VRI’s gedetecteerd middels Opticom sensoren. En daarmee krijgen ze ook prioriteit in de regeling. Op dit moment is de gemeente in overleg met de hulpdienstorganisatie om te onderzoeken of in de nabije toekomst hulpdienstvoertuigen zich ook middels Korte Afstand Radio (KAR) kunnen melden bij de VRI’s. Dit is dezelfde methode die al gebruikt wordt voor OV-voertuigen. Afhankelijk van de uitkomsten van dit overleg is het mogelijk dat komende jaren een ombouw voor het detecteren van hulpdienstvoertuigen (van Opticom naar KAR) gaat plaatsvinden.

Update prioriteitsingreep voor OV

In paragraaf 3.2.2 (Functionaliteiten per modaliteit, Openbaar vervoer) is aangegeven dat bij meerdere prioriteitsmeldingen tegelijkertijd ook gekeken wordt of fietsers en voetgangers hun maximale wachttijd dreigen te overschrijden. Voor uitrol van dit principe is een software update van de VRI nodig. Deze update wordt de komende tijd ontwikkeld en uitgerold.